ΓΙΑ ΤΟΝ STANISLAO LEPRI

Η σουρεαλιστική αριστοκρατία των Ονείρων

Σπύρος Στ. Κόγκας

“Η προνομιακή εμφάνιση του ειδώλου είναι προφανώς ο πίνακας (ή αυτό που, χωρίς το πλαίσιο του πλαισίου, παίρνει τη θέση του), για να μην μιλήσουμε πολύ γενικά για το έργο τέχνης. Ο κορεσμός σηματοδοτεί τον πίνακα ουσιαστικά. Σε αυτόν, η διαίσθηση ξεπερνά πάντα την έννοια ή τις έννοιες που προτείνονται για να την καλωσορίσουμε.

Δεν αρκεί ποτέ να τον έχεις δει μόνο μία φορά για να τον έχεις δει πραγματικά, σε αντίθεση με το τεχνικό αντικείμενο και το προϊόν. Εντελώς αντίθετα από αυτό, κάθε βλέμμα στον πίνακα αποτυγχάνει να με κάνει να αντιληφθώ αυτό που βλέπω, εμποδίζοντάς με να το λάβω υπόψη ως τέτοιο – έτσι ώστε να κρύβει πάντα την ουσία από την ορατότητα.”

Jean Luc Marion , Being Given :Toward a Phenomenology of Givenness

“Γεννήθηκε το 1905, Ρώμη, Ιταλία, πέθανε το 1980, Παρίσι, Γαλλία.Ο Stanislao Lepri ένας από τους μεγάλους άγνωστους της Μοντέρνας ιστορίας της τέχνης. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της ζωής του, μόνο ένας επιλεγμένος κύκλος συλλεκτών, συγγραφέων τέχνης και εμπόρων εκτιμούσε και γνώριζε το έργο του και το παρουσίαζε στο κοινό σε εκθέσεις, καταλόγους και μονογραφίες.

Η οικογένειά του ανήκε στον ερμητικό κύκλο των «μαύρων ευγενών» στη Ρώμη, οι οποίοι ήταν πιστά αφοσιωμένοι στον Πάπα. Ο Στανισλάο, από την άλλη, αποστασιοποιήθηκε από τους κοινωνικούς περιορισμούς της τάξης του και επέλεξε να ζήσει τη ζωή ενός «peintre maudit» στο Παρίσι σε μια «ménage à trois» με την Leonor Fini και την Πολωνή λογοτεχνική φιγούρα του Constantin Jelenski, μια ζωή που τον απελευθέρωσε εντελώς από όλες τις περιοριστικές συμβάσεις..

Ο Stanislao Lepri είναι ο συγγραφέας και δημιουργός εντελώς παράξενων, μεταφυσικών εξω-κόσμων, ultramondi metafisici, στους οποίους αναδεικνύει «το απίστευτο, το διφορούμενο, το αντίθετο, τη σκοτεινή μεταφορά, τον υπαινιγμό,τον σοφισμό» σε συμβολικές φιγούρες..”

Βιογραφικό σημείωμα από την http://www.galerieminsky.com

Υπό την επήρεια των Ονείρων, βαδίζοντας νύχτα στα στενά που οδηγούν μετά την Piazza del Popolo στην έσχατη πόρτα της παλιάς Ρώμης, κρεμασμένοι σκελετοί, Σωσίες του Μωυσή και δεκάδες παραλλαγές του παιδικού εαυτού του…Σαν η βαθιά Ultramontanist Παπική παράδοση της οικογένειας του να τον είχε μεταφέρει στα άδυτα κόσμων που αδιαφορούν για την αίρεση ή την θεσμική Εκκλησία.

Ο Stanislao Lepri έχει φορέσει στον αγαπημένο του Σουρεαλισμό όχι την Τιάρα του Ποντίφικα αλλά τα νεφελώματα της Θείας Πρόνοιας, τόσο ισχυρής, μαγικής και πάντα προσωπικά βιωμένης μέσα στα έργα του, σαν να ξυπνούσε μέσα στην Ζωγραφική του από όνειρα που ίσως ήταν και εφιάλτες, κάποιες φορές και το αντίστροφο. Το Μονακό της διπλωματίας δεν μπόρεσε να τον κρατήσει μακριά από την ιδιότροπη κλίση του να απομονωθεί από τον κόσμο μαζί με την θρυλική γυναίκα-σύμβολο του Ευρωπαϊκού σουρεαλισμού Leonor Fini.

Αιρετικός απέναντι στην αίρεση του Μπρετόν, ίσως ο μόνος αληθινός αριστοκράτης, μαζί με τον κορυφαίο Pierre Klossowski, αυτής της Γοτθικής παρέας των τρελών που σημάδεψαν την Παγκόσμια Τέχνη ανεξίτηλα. Η δική του κατάβαση στο ασυνείδητο δεν έχει τον χαρακτήρα μιας νεο-ρομαντικης έξαψης για βεβήλωση. Τα έργα του μοιάζουν με πομπή, γεμάτα με δέος, φόβο για το άγνωστο Ιερό που ακόμα μας άγει και μας φέρνει σε κάθε σκοτεινή γωνιά μας.

Ο σπουδαίος Ιταλός δημιουργός μοιάζει να πορεύεται μέσα σε Βιβλικές σκηνές που τις δραματοποιεί σε ονειρικές αρχιτεκτονικές όπου η παιδική ηλικία, η μοίρα και η παρακμή γίνονται ένα απόκοσμο σύνολο μηνυμάτων. Το ανθρωπολογικό στοιχείο στους πίνακες του διαρκώς αιωρείται πάνω από μια αδιόρατη αίσθηση επικείμενης μετάλλαξης του από κάτι απειλητικό, σωτήριο, πιθανώς Ευλογημένο άγνωστο από που.

Υπάρχει ένα Καθολικό Σκότος, μια εικαστική αυτοχειρία κάθε ελπίδας του κόσμου που ασκείται τόσο επιδραστικά που σε οδηγεί στην εξαρτημένη, εθιστική σχέση με το αόρατο, με τον κόσμο των Ονείρων που δεν προσφέρουν happy ends αλλά φωταγωγούν κομμάτι κομμάτι τα εσώψυχα της Βαβέλ. Η ζωγραφική του Lepri έχει φωλιάσει στην σάρκα αυτού του αρχέγονου πύργου της αλλόκοτης ανθρωπότητας και την απεικονίζει σαν μουσική δωματίου. Κλειστά. Ραφιναρισμένα και ιδιωτικά.

Η εικαστική του αφήγηση είναι γεμάτη πτυχώσεις που οδηγούν σε ένα σκοτεινό Μπαρόκ Σουρεαλισμό, σκληρά πρόσωπα, συνειδητοποιημένα όντα για την θέση τους στον παγκόσμιο τροχό της φθοράς, εκτελεστικές φιγούρες ενός ανώτερου σχεδίου αισθητικής της Απώλειας του Παραδείσου.

Οι μορφές του Stanislao Lepri δεν αναζητούν κανένα Καθαρτήριο, φυσικά ούτε πιστεύουν στον Παράδεισο. Και όλο αυτό αποδίδεται με ένα τρόπο που αισθάνεσαι ότι όλοι τους ζητάνε ο Θεός να παραμείνει τιμωρητικός μαζί τους.

Δεν υπάρχει το άθεο μέσα στο έργο του γιατί ο ονειρικός κόσμος του καλλιτέχνη έχει μετατραπεί σε μια Καφκικού τύπου αποκριάτικη αποικία. Εκεί ζει ο Stanislao Lepri, ντύνει σαν ένας Ντιόρ τα πρόσωπα που αγαπά να του κάνουν παρέα. Τα δείχνει να ζητάνε μαζί του περισσότερο νόημα μέσα σε αυτή την πληθώρα των ερμητικά κλειστών συνευρέσεων τους. Μάταια αναμένουν κάτι που να ρίξει έστω λίγο φως στις χειρονομίες, τις εκφράσεις τους.

Ο ηδονισμός του Γαλλικού Σουρεαλισμού είναι εξαφανισμένος εδώ. Δεν κατοικούν στον κόσμο του Ιταλού μαέστρου υπερφυσικές δυνάμεις παραγωγής επιθυμιών. Δεν ντύνει τις γυναίκες με την τυποποιημένη μορφή της μοιραίας απόλαυσης του κινδύνου. Δεν υπάρχει καν ο κίνδυνος στους πίνακες του, δεν υπάρχει καν το κάλεσμα στο ζειν επικινδύνως. Η περιήγηση μέσα στον δικό του λαβύρινθο δεν σκεπάζεται από τους βρυχηθμούς του Μινώταυρου.

Ο Stanislao Lepri ζωγραφίζει-απομυθοποιεί τον Μύθο της αρχής της απόλαυσης. Συμβαίνει φυσικά, χωρίς κάποια ιδιαίτερη σπουδή όλο αυτό. Δείχνει να αγνοεί την αξία οποιασδήποτε μεταφυσικής της ικανοποίησης. Η αδιαφορία του αυτή τον θέτει εγγύτερα μιας παράδοσης Ιλλουμινισμού, θα έλεγα ενός Θεοκρατικού μηδενισμού.

Ο άνθρωπος συμπληρώνει τον ιδιόμορφο ονειρικό του μονουμενταλισμό. Το υποκείμενο και οι ανάγκες του δεν αξίζουν παρά μόνο ως αναπαραστάσεις που συμπληρώνουν την απόσυρση του Εαυτού από τον έξω κόσμο στον εσωτερικό. Ο άνθρωπος και οι επιθυμίες του ήδη είναι αποδείξεις της επικράτησης της φθοράς.

Από αυτή την σκοπιά αξίζει να παρατηρήσουμε στα έργα του Lepri την συχνή παραμορφωτική και μεταμορφωτική απόδοση των ανθρωπίνων μορφών. Χωρίς να γίνονται άγγελοι ούτε δαίμονες, απεικονίζονται σαν όντα που έχουν υποτροπιάσει σωματικά δίχως να γίνεται εμφανής η τάση τους για μια πιο σαφή οντολογική κατάσταση. Ζώα ή άνθρωποι; Καμία απάντηση.

Με αυτό τον τρόπο καταφεύγει σε μια αλχημεία που επικεντρώνεται στην στιγμή της αμαύρωσης ως κορυφαία διαδικασία της απόπειρας αντιστροφής της ύλης στο αντίθετο της. Μόνο που ο Ρωμαίος εικαστικός δεν αποσκοπεί στο να περάσει στην δημιουργία του Χρυσού. Επιλέγει το έργο του να γίνει μια μαρτυρία της εποχής, όπου η εσωτερική ψυχική κατάσταση συνυπάρχει με την εξωτερική κοσμική κατάσταση σε μια μόνιμη μετάβαση που μένει ανολοκλήρωτη χωρίς αιτία, χωρίς λόγο. Απλά γιατί πρέπει να ζήσουμε περισσότερο έτσι, παίρνοντας ένα μάθημα υπερκόσμιο εντός των ατομικών μας καθρεφτών.

Είναι περιττό να υπογραμμίσουμε πως αυτή η Εικαστική φιλοσοφία απέχει έτη φωτός από την κλασσική σουρεαλιστική σκέψη. Μάλλον αποδεικνύει πως ο Ευρωπαϊκός σουρεαλισμός δεν ήταν ποτέ ένα ομοιόμορφο Γαλλικό ρεύμα τέχνης που επέβαλε τα δόγματα του σε όσους επηρεάστηκαν από αυτό.

Η τέχνη του Stanislao Lepri διέπεται από μια μοναδική ατομική, σκοτεινά Ρωμαιοκαθολική, αριστοκρατική, κοσμοπολίτικη και ατομικιστική σύνθεση των σουρεαλιστικών αναφορών, απελευθερώνοντας ένα τεράστιο αρνητικό πεδίο ενέργειας ενώ διατηρεί παράλληλα μια θετική χρήση των βασικών κατακτήσεων του σουρεαλισμού στην προσπάθεια να παραμείνει εντός των ορίων της πρωτοπορίας με όρους μοντερνισμού.

Δεν είναι δύσκολο όμως να αναγνωρίσουμε στους πίνακες του Lepri και πολλά άλλα στοιχεία όπως τον σκοτεινό ψυχισμό του Γκόγια , την υποταγή των μορφών σε ένα εικαστικό ντετερμινισμό αλά Σαλβαντόρ Νταλί. Την Ιταλική Μεσαιωνική και Αναγεννησιακή παράδοση στην απόδοση των προσώπων. Κάθε μία όμως επιρροή συμμορφώνεται μέσα στην εικαστική τάξη της Ονειρικής προσταγής, ενισχύοντας την προσωπική του σφραγίδα.

Ο Stanislao Lepri μοιάζει να εισέρχεται και έπειτα να κλειδώνει τον εαυτό του στον αόρατο πύργο του τελευταίου ανθρώπου. Θέλει να μείνει εκεί μαζί με αυτό το ον σαν να είναι σίγουρος για την σπανιότητα του, θέλει να ζήσει ξανά και ξανά μαζί του την απογοήτευση για την αποτυχία της παιδικής ηλικίας.

Θέλει να γευτεί μέχρι τέλος τις πιθανές φρικιαστικές εκδοχές που θα πάρει αυτό το ον, γνωρίζοντας πως αυτή η μέχρι τέλους εξέλιξη θα είναι η μόνη ελπίδα να εξαντληθεί ο χρόνος της Θείας Πρόνοιας. Εκεί μέσα σε αυτά τα δωμάτια περιφέρεται ως καλεσμένος σε ένα πάρτι υψηλών προσκεκλημένων. Δίχως να ξέρει ποιος τον έχει καλέσει , ως γνήσιος αριστοκράτης απολαμβάνει την μυστικότητα αυτής της συνεύρεσης παίζοντας τον ρόλο που του έχουν δώσει οι αόρατοι διοργανωτές.

Αυτή του η εγκατάλειψη μας προσφέρει μια εικαστική ψυχογεωγραφία απαράμιλλης ομορφιάς και πνευματικής περιδίνησης στην έννοια του χρόνου, του ανθρώπου, του Καλού και του Κακού. Μοναδικός, Μυστικός, Μαέστρος. Υπόκλιση.