FRANCESCA FERRANDO
Η Francesca Ferrando είναι η πρώτη επιστήμονας που έκανε δημοσίως γνωστή την έννοια του Μετα-ανθρωπισμού από την ομιλία της στο TEDX. Διδάσκει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, δίδαξε στο Columbia καθώς και στο Πανεπιστήμιο του Reading. Θεωρείται μία από τις σημαντικότερες φωνές διεθνώς στον μετα-ανθρωπισμό, διερευνώντας την μετάβαση σε μια νέα οικολογία του πολυσύμπαντος που όχι μόνο δεν αποκλείει αλλά αναζωογονείται από την συνύπαρξη,ειδών,κόσμων,οντοτήτων,δυνατοτήτων,χρόνων και δημιουργιών δίχως να είναι ο άνθρωπος το μόνον κέντρο της εξέλιξης.Στο εξαιρετικό έργο της Philosophical Posthumanism, Bloomsbury Academic, αναλύει τις έννοιες μετα-ανθρωπισμός, δια-ανθρωπισμός,νέος υλισμός,τις συγκρίνει και δίνει επιχειρήματα γιατί είμαστε μπροστά σε μία νέα εποχή δυνατοτήτων που θα αλλάξει όλο το πεδίο της ζωής σε κάθε μορφή της.
Το κείμενο που δημοσιεύουμε χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στα μαθήματα της στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και ουσιαστικά συνοψίζει μια δυναμική χρήση της έννοιας του μετα-ανθρωπισμού από μία αντι-μεθοδολογική μεθοδολογία( έντονα επηρεασμένη από την προσέγγιση του Paul Feyerabend).
μετάφραση: Σπύρος Στ. Κόγκας
Στον αναδυόμενο τομέα των Μετα-ανθρωπιστικών Σπουδών, έχει διαμορφωθεί μια εκτενής συζήτηση για το τι είναι ο μετα-ανθρωπισμός. Η κύρια εστίαση έχει κατευθυνθεί προς τα περιεχόμενα και τις έννοιες μιας μετα-ανθρώπινης αλλαγής παραδείγματος, ενώ η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για τον αναστοχασμό αυτής της αλλαγής δεν αμφισβητήθηκε σχεδόν καθόλου. Οι δύο πτυχές δεν διαχωρίζονται.Η υπέρβαση των δυϊσμών που επικαλείται ο Μετα-ανθρωπισμός περιλαμβάνει το παραδοσιακό χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης.
Ο μετα-ανθρωπισμός είναι πράξη.Οφείλει να είναι περιεκτικός και στο περιεχόμενό του όπως και στον τρόπο διερεύνησης των περιεχομένων. Σε αυτή τη δήλωση, θα παρουσιάσω τον Μετα-ανθρωπισμό,τους λόγους για τους οποίους οι θεωρητικοί του μετα-άνθρωπου πρέπει να προβληματιστούν σχετικά με τη μεθοδολογία και τους όποιους μεθοδολογικούς κινδύνους που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν εστιάζοντας ιδιαίτερα στον ουσιοκρατισμό.1
Επίσης θα αναδείξω τι συνεπάγεται η υιοθέτηση μίας μετα-ανθρωπιστικής μεθοδολογίας και πώς μια μετα-ανθρώπινη προσέγγιση σηματοδοτεί το έδαφος για μια ριζική αντανάκλαση στο πεδίο της εφαρμοσμένης φιλοσοφίας και της κανονιστικής ηθικής. Σημειώστε ότι οι έννοιες του «μετα-ανθρώπου» και το «μετα-ανθρωπιστικό» είναι αλληλένδετες, αλλά όχι συνώνυμες εδώ.
Ο «μετα-άνθρωπος» ισχύει για ένα ευρύ πεδίο σπουδών, συμπεριλαμβανομένων της ρομποτικής,νανοτεχνολογίας και βιοηθικής.Ο όρος «μετα-ανθρωπιστής» αναφέρεται κυρίως σε μια μετατόπιση από το ανθρωπιστικό και ανθρωποκεντρικό παράδειγμα και Weltanschauung. Ένα μετα-ανθρώπινο κείμενο συνεπάγεται μια μετα-ανθρωπιστική προοπτική και το αντίστροφο.
1. Μετα-ανθρωπισμός
Ο Μετα-ανθρωπισμός, που δεν πρέπει να συγχέεται με τον Υπερ-ανθρωπισμό,2 επικρίνει τον ανθρωποκεντρικό ουμανισμό και ανοίγει την έρευνα του προς τη μη ανθρώπινη ζωή: από τα ζώα ως στην τεχνητή νοημοσύνη, από εξωγήινους μέχρι άλλες μορφές υποθετικών οντοτήτων που σχετίζονται με την έννοια της φυσικής ενός πολυσύμπαντος. Με αυτό τον τρόπο, αρθρώνει τις προϋποθέσεις για μια μετα-ανθρώπινη επιστημολογία που ασχολείται με τη μη ανθρώπινη εμπειρία ως χώρο γνώσης.
Ο μετα-ανθρωπισμός προϋποθέτει τον περιβαλλοντισμό,την βαθιά οικολογία,τα δικαιώματα των ζώων και την ρομπο-ηθική,τονίζοντας ταυτόχρονα τον δικό της ανθρωποκεντρισμό με το σκεπτικό ότι ο Μετα-ανθρωπισμός εξακολουθεί να θεωρητικοποιείται από και για τα ανθρώπινα όντα. Για για παράδειγμα, η γνωσιολογική αναγνώριση του φυλακισμένου ζώου ως παράγοντα γνώσης μπορεί να βιωθεί μόνο από ανθρώπους σε ένα επίπεδο ενσυναίσθησης, υπογραμμίζοντας τα όρια της σημερινής επικοινωνίας μεταξύ των ειδών.
Επί πλέον, η συμβολική μετακίνηση του ζώου σε ένα μη ιεραρχικό σύστημα αξιών μπορεί ηθικά να συγκρούεται με τη θανάτωση άλλων μορφών ζωής για χάρη της ανθρώπινης διασκέδασης.
Η μετα-ανθρώπινη άρνηση της οντολογικής πρωτοκαθεδρίας της ανθρώπινης ύπαρξης, προσκαλεί σε μια ανασκόπηση πρακτικών όπως π.χ άκριτη υπερκατανάλωση, υπερπαραγωγή και την απεριόριστη κατανάλωση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πόρων.Ο μετα-ανθρωπισμός αντανακλάται στους όρους της ανθρώπινης βιωσιμότητας,αλλά το κάνει δίχως να απορρίπτει τη σημασία της ανθρώπινης επιβίωσης: δίχως να απορρίπτει τα ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα, ο Μετα-ανθρωπισμός διαφέρει από τον Αντι-ανθρωπισμό.3
Η σημασιολογία των δύο όρων αντιπροσωπεύει μια άλλη διαφορά: περισσότερο από ένα αντί,ο μετα-ανθρωπισμός είναι ένα post/meta/trans. Στην προσπάθειά του να αποφύγει τις υπεραπλουστευμένες πολώσεις, ο Μετα-ανθρωπισμός δεν παραμελεί τις μετα-διηγήσεις ή την μεταφυσική, αλλά αναγνωρίζει την εργαλειακή τους χρήση για την πνευματική και υπαρξιακή έρευνα. Οι μεταδιηγήσεις του όμως είναι διαπραγματεύσιμες, η μεταφυσική του εντοπίζεται στην αγνωστικιστική επιμονή και σχετίζεται με την αντιρεαλιστική και αντι-ουσιοκρατική πρόκληση.
Ο μετα-ανθρωπισμός προσφέρει μια επανα-επίσκεψη του όντος ως υπερβατικής εμμένειας, διαταράσσοντας μια εκ των ιδρυτικών διασπάσεων της δυτικής σκέψης, εκείνης μεταξύ της υπερβατικότητας και της εμμένειας, που συμβολικά σχετίζεται με κάθε άλλο παραδοσιακό δυϊσμό, όπως: μυαλό/σώμα, υποκείμενο/αντικείμενο, εαυτός/ άλλος, αρσενικό/θηλυκό, άνθρωπος/ζώο, εξωγήινος/ρομπότ.
Σύμφωνα με την κοσμολογία, το σύμπαν επεκτείνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό.Η υπόθεση της φυσικής της σκοτεινής ενέργειας, που διαποτίζει το σύμπαν και διευκολύνει τη διαστολή του, γεννά ασύλληπτες οντολογικές δυνατότητες, που απλώνουν την οικουμενική μας προοπτική και μπορεί να έχουν θεολογική απήχηση με τον πανθεϊσμό. Ο μετα-ανθρωπισμός αμφισβητεί τον βιοκεντρισμό και την έννοια της ίδιας της ζωής, απαλείφοντας τα όρια μεταξύ του έμψυχου και του άψυχου, με μια κβαντική προσέγγιση στη φυσική της ύπαρξης.
2. Μετα-ανθρωπιστική Μεθοδολογία
Δημιουργημένος από τον Μετα-μοντερνισμό,ο Μετα-ανθρωπισμός φαίνεται να αντιστέκεται στην έννοια της «μεθόδου», και στην πραγματικότητα αυτό συμβαίνει. Μια μετα-ανθρωπιστική «μεθοδολογία», ελλείψει καλύτερης λέξης, βρίσκει τα ριζωματικά της περιγράμματα στην μεταμοντέρνα κριτική της αντικειμενικής γνώσης και της απόλυτης αλήθειας. Δεν είναι σε καμία περίπτωση οριστική, αλλά δυναμική, μεταλλαγμένη, μεταβαλλόμενη, μας επιτρέπει να γνωρίζουμε την κατάσταση των πραγμάτων προκειμένου να αναγνωρίσουμε τις τρέχουσες προκλήσεις και να είμαστε ανοιχτοί σε δυνατότητες. Συμφωνεί με το έργο Ενάντια στην Μέθοδο του Feyerabend (1975), με την έννοια ότι η αξία της είναι απλώς μεταβατική και ενδεχόμενη.
Μια μετα-ανθρωπιστική μεθοδολογία πρέπει να είναι προσαρμόσιμη και ευαίσθητη.Να επιδίδεται στη δική της σημειωτική, ερμηνευτική, πραγματιστική, μεταγλωσσολογία, προκειμένου να γνωρίζει τις πιθανές συνέπειες που μπορεί να εφαρμόσει σε πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, οικολογικό επίπεδο. Τέτοιες επιπτώσεις βασίζονται στο τι δηλώνει θεωρητικά ο Μετα-ανθρωπισμός,καθώς και στο πώς εκφράζει τις δικές του αφηγήσεις για το τι είδους παραδόσεις τοποθετεί ως αξιώσεις και ποια γλώσσα χρησιμοποιεί για να προσφέρει τις συνεισφορές του.
Παραθέτοντας τον McLuhan «το μέσο είναι το μήνυμα».4 Μια μετα-ανθρωπιστική μεθοδολογία δεν αναγνωρίζει καμία υπεροχή στο γραπτό κείμενο, αναγνωρίζει ότι ο μετα-ανθρωπισμός μπορεί να πραγματοποιηθεί με πολλούς τρόπους. Είναι εμπνευσμένη από το multisite εθνογραφία για την προσέγγισή της στον «διάχυτο χρόνο-χώρο» (Marcus 1995:96), και με αυτο-εθνογραφική απόδοση (Spry 2001) ως όχημα για τη μετεγκατάσταση του «Εγώ» και το σώμα σε επιστημονικό προβληματισμό είναι στενά συνδεδεμένη με εναλλακτικούς τρόπους παράδοσης της ιστορίας, όπως προφορική ιστορία, παροιμίες και τραγούδια.
Μια μετα-ανθρωπιστική μεθοδολογία περιλαμβάνει επίσης την διανομή και την αποκάλυψη. Στέκεται αλληλέγγυα με το νομικό σύστημα του δημιουργικού κοινού και ανοιχτού κώδικα για την προώθηση γνώσης με τον τρόπο «μοιράζομαι ομοίως»,προκειμένου να προσφέρει στις επόμενες γενιές μια προσβάσιμη πολιτιστική κληρονομιά.
3. Θεωρητικοί και Μεθοδολογικοί Κίνδυνοι
Ο μετα-ανθρωπισμός ξεκίνησε από την ριζοσπαστική αποδόμηση του «Ανθρώπου», που εμφανίστηκε ως πολιτική αιτία στη δεκαετία του ’60, μετατράπηκε σε ακαδημαϊκό έργο στη δεκαετία του εβδομήντα, και εξελίχθηκε σε μια γνωσιολογική προσέγγιση μετά το ενενήντα. Για πρώτη φορά στην καταγεγραμμένη ιστορία, αρκετές κατηγορίες ανθρώπων, των οποίων η ύπαρξη είχε προηγουμένως συσκοτιστεί συμβολικά από ένα συγκεκριμένο τύπο ενσάρκωσης (αρσενικό, λευκό, Δυτικοί, ετεροφυλόφιλοι, σωματικά ικανοί κ.λπ.),διατύπωσαν τις δικές τους αφηγήσεις ως υποκείμενα, παράγοντας πολλαπλασιασμό λόγων. Η μετα-ανθρώπινη εκτενής συμπερίληψη προοπτικών, από τα ζώα έως άγνωστες μορφές ζωής, είναι ιστορικά ριζωμένη στην παραδοχή ότι η διαφορά είναι ενσωματωμένη στο ανθρώπινο είδος, σε όλα τα φύλα, στις φυλετικές, εθνοτικές, κοινωνικές και ατομικές ποικιλίες.
Η διαφορά είναι ο πυρήνας του μετα-ανθρωπισμού: δεν μπορεί να διαγράφεται αυτό στην πράξη χωρίς να υπονομεύεται ταυτόχρονα η θεωρητική ταυτότητα της μετα-ανθρώπινης προοπτικής προσέγγισης. Ο Μετα-ανθρωπισμός είναι αποκεντρωμένος και δεν υιοθετεί αντιπροσωπευτικές δημοκρατικές πρακτικές: κανένας συγκεκριμένος τύπος ανθρώπου δεν μπορεί να αντιπροσωπεύει συμβολικά την ανθρωπότητα στο σύνολό της, όπως κανένα είδος δεν μπορεί να κρατήσει κανένα γνωσιολογικό πρωτείο.
Ο μετα-ανθρωπισμός έχει επίγνωση του στρατηγικού ρόλου του ακαδημαϊκού χώρου στην ανάπτυξη πολιτιστικών πρακτικών παραγωγής γνώσης, που πραγματοποιήθηκαν ιστορικά μέσα από ελιτιστικά σχήματα και ad hoc μεθοδολογίες.Στην πράξη μιας μετα-ανθρωπιστικής μεθοδολογίας,υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπισθούν, όπως η πιθανότητα ισοπέδωσης της διαφοράς (Luft 2009), και η δυσκολία να συμπεριληφθούν μη-ανθρώπινες φωνές.
Ως τώρα, οι μη-ανθρωπιστικές απόψεις είναι δύσκολο να εισχωρήσουν, έξω από μία ενσυναισθητική προσέγγιση, σε ανθρώπους που ακόμα λειτουργούν με τον τρόπο μιας «υπόθεσης». Στο μέλλον, αυτός ο περιορισμός μπορεί να ξεπεραστεί. Για παράδειγμα, η βιολογία,η τεχνητή νοημοσύνη 5 και η προηγμένη ρομποτική μπορεί να αποκτήσουν πλήρη επίγνωση και ικανότητα έκφρασης της φαινομενολογικής τους αντίληψης για την ύπαρξη σε έναν ανθρώπινο προσβάσιμο κώδικα, τερματίζοντας έτσι την ανθρώπινη σολιψιστική υπεροχή στο διανοητικό τομέα, τείνοντας στη διαμόρφωση μιας πραγματικά μετα-ανθρώπινης μεθοδολογίας. Στο μεταξύ, ενώ οι δυνατότητες που σχετίζονται με τις μη ανθρώπινες προοπτικές πρέπει να αναφέρονται και να αναγνωρίζονται, είναι κρίσιμο τα μετα-ανθρωπιστικά πλαίσια να αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη εμπειρία σε ένα πλήρες φάσμα.
Αυτή η προσπάθεια μπορεί να επιδιωχθεί παραθέτοντας θεωρητικούς και στοχαστές που προέρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα και κλάδους και προσφέρουν εναλλακτικές απόψεις: από ό,τι έχει αποτυπωθεί ιστορικά ως τα ανθρώπινα περιθώρια (hooks 1984), σε αυτό που έχει αναπαρασταθεί ως το κέντρο; θα πρέπει να υιοθετηθεί μια διατομεακή προσέγγιση (Crenshaw 1989).
Θα επικεντρωθώ τώρα σε μια εξαιρετικά κοινή μεθοδολογική πλάνη στην τρέχουσα μετα-ανθρωπιστική συζήτηση και γραμματεία, που συνίσταται στην απώλεια διαφάνειας και περιεκτικότητας της μετα-ανθρώπινης προσέγγισης από αυστηρά ηγεμονικές παραδόσεις, κάτι που παρουσιάζω στις επιλεγμένες αναφορές — σημειώστε ότι αναφέρομαι μόνο στην γραπτή παράδοση,αν και παρόμοιες πρακτικές μπορεί να εντοπιστούν και σε άλλες σημειωτικές συµβάσεις.
3.1 Ηγεμονικός Ουσιοκρατισμός
Με τον όρο «ηγεμονικό ουσιοκρατισμό» αναφέρομαι στην ευρέως διαδεδομένη συνήθεια της αποκλειστικής αναφοράς σε στοχαστές, καλλιτέχνες ή θεωρητικούς που ανήκουν στην πολιτιστική ηγεμονία Ένα κείμενο γραμμένο με τέτοια πρότυπα μπορεί να διεκδικήσει ένα μετα-ανθρώπινο περιεχόμενο, αλλά δεν εμφανίζεται μετα-ανθρώπινο στην πράξη του. Στο εσωτερικό του η αντίφαση είναι προφανής: ενώ προσπαθεί να παράξει έναν λόγο κριτικής του ανθρωπισμού, πλαισιώνεται χωρίς κριτική μέσα σε αυτές τις ίδιες παραδόσεις από τις οποίες αναπτύχθηκε ο ανθρωπισμός. Περιορίζοντας την προσέγγισή του, αυτό επιβεβαιώνει εκ νέου τη βεβαιότητα και αποτρέπει την επιδίωξη επιστημολογικού πλουραλισμού.
Στον τομέα των Μετα-ανθρωπιστικών Σπουδών, ένα εξαιρετικά κοινό παράδειγμα του ηγεμονικού ουσιοκρατισμού είναι ένα κείμενο που αναφέρει μόνο λευκούς αρσενικούς διανοούμενους.Μια σχετική πτυχή που πρέπει να σημειωθεί, είναι ότι ένα τέτοιο κείμενο συνήθως δεν τοποθετεί τις απόψεις του, αλλά τις παρουσιάζει ως ουδέτερες και κατάλληλες για όλους.
Ακόμα κι αν ο συγγραφέας δεν γνωρίζει τον πολιτικό του πλεονασμό, ένα τέτοιο περιεχόμενο είναι υποσυνείδητα ρατσιστικό και σεξιστικό σε μεθοδολογία, υπονοώντας ότι οι γυναίκες, μαύρες γυναίκες ή στοχαστές δεν είναι αρκετά σχετικές ώστε να είναι αναγνωρίσιμες οι θεωρητικές συνεισφορές τους. Οι ακαδημαϊκοί που εμπίπτουν σε αυτή η συνήθεια, συχνά προσφέρουν παρόμοιες εξηγήσεις: «Αυτοί ήταν οι μόνοι θεωρητικοί που μπορούσα να παραθέσω, και έτυχε να είναι λευκοί και αρσενικοί».
Ας είμαστε ξεκάθαροι. Αυτό δεν είναι κάλεσμα για πολιτική ορθότητα ή καταφατική δράση, αλλά πρόσκληση να αγκαλιάσουμε πλήρως το μετα-άνθρωπο ως τρόπο που εμείς, ως ακαδημαϊκοί, κάνουμε έρευνα. Είναι πρόσκληση για διερεύνηση προοπτικών που συνήθως μένουν στην άκρη, ως διανοητική άσκηση προς ένα μετα-ανθρώπινο μέλλον που θα εκτείνει ριζικά τα όρια της ανθρώπινης κατανόησης.
Θα δώσω ένα προσωπικό παράδειγμα του πλούτου που μπορεί να μεταφέρει μια τέτοια στάση. Πρόσφατα ολοκλήρωσα ένα άρθρο στο οποίο ήθελα να συγκεντρώσει μια φεμινιστική γενεαλογία του μετα-ανθρώπινου στις εικαστικές τέχνες. Όπως εξήγησα εισαγωγικά ο λόγος βασίστηκε μεθοδολογικά στο γεγονός ότι οι γυναίκες καλλιτέχνες αναφέρονται ελάχιστα στις Μετα-ανθρωπικές Σπουδές, με εξαίρεση την ORLAN.6 Αφού έκανα εκτενή έρευνα, συγκέντρωσα ένα σημαντικό αριθμό γυναικών καλλιτεχνών που συνέβαλαν στην διαμόρφωση της μετα-ανθρώπινης αισθητικής.
Την ίδια στιγμή, συνειδητοποίησα ότι δυσκολευόμουν να βρω μαύρες καλλιτέχνιδες ενώ είχα συμπεριλάβει ένα αξιοπρεπή αριθμό Ασιατών, Ευρωπαίων γυναικών της Λατινικής Αμερικής. Μίλησα με μια αφροαμερικανή φίλη μου. Αυτή μου πρότεινε να προσπαθήσω να σκεφτώ τα ίδια θέματα ενώ αλλάζω την οπτική μου (και κατά συνέπεια,τις λέξεις-κλειδιά μου). Ως αποτέλεσμα, εισήλθα στον αφρο-φουτουρισμό και το τεράστιο σώμα των σχετικών για αυτόν εργασιών.
Αυτό που έμοιαζε ένα από τα πιο απαιτητικά μέρη της έρευνάς μου, έγινε πηγή έμπνευσης που εμπλούτισε τη δική μου αντίληψη για τον Μετα-ανθρωπισμό. Αναφέρω αυτήν την εμπειρία για να προτείνω την υιοθέτηση μιας κριτικής. Η μετα-ανθρωπιστική μεθοδολογία μπορεί να είναι δύσκολο να επιδιωχθεί, αλλά μπορεί να παρουσιάσει μοναδικές γνώσεις. Η διαλεκτική της προσέγγιση μπορεί να διευκολύνει επίσης μια στάση διανοητικής περιέργειας σε συνεχή αναζήτηση γνώσης.
Αυτό δίνει τη δυνατότητα ο ερευνητής, όταν ανακαλύπτει νέα γνώση, να την αντιλαμβάνεται και να την αναγνωρίζει ως τέτοια.Ο μετα-ανθρωπισμός υπερβαίνει τελικά την ακαδημαϊκή θεωρία και μετατρέπεται σε τρόπο ζωής.
3.2 Αντιστεκόμενος Ουσιοκρατισμός
Ο ουσιοκρατισμός δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα μια ηγεμονική άποψη, αλλά μπορεί να προκύψει από τον τόπο της αντίστασης: θα αναφερθώ σε αυτή την άλλη μορφή του ουσιοκρατισμού ως «αντιστεκόμενο». Δεν εμφανίζεται ως ηγεμονικός, αλλά εξακολουθεί να παρουσιάζει το πρόβλημα των προκαθορισμένων ορίων, τα οποία δεν αφορούν τη μετα-ανθρώπινη προσέγγιση, εκτός αν συμφιλιώνονται για στρατηγικούς λόγους.7 Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ο Μετα-ανθρωπισμός διαπιστώνει τις ρίζες του στη ριζική αποδόμηση του ‘Ανθρώπου.’
Γυναίκες,άνθρωποι διαφορετικού χρώματος εκτός του λευκού, γκέι και λεσβίες, άτομα με διαφορετικές ανάγκες και πολλοί άλλοι εκτός των ορίων αμφισβήτησαν τον ηγεμονικό λόγο από την πίσω πόρτα, από τα περιθώρια,από την ντουλάπα (Sedgwick 1990). Έπρεπε να κρατήσουν θέση αντίστασης για να προστατεύσουν την δική τους οντολογική επιβίωση, η προσπάθειά τους ήταν καθοριστική για τη συγκέντρωση μιας γενεαλογίας γνώσης που αναγνώρισε και επικύρωσε τη δική τους ύπαρξη. Ως αντίδραση στον ηγεμονικό διανοητικό λόγο, και προκειμένου να δώσει χώρο σε φωνές που διαφορετικά δεν θα είχαν κανένα, συχνά παρήγαγαν ουσιοκρατικούς λόγους, μόνο για γυναίκες ή μόνο για μαύρους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ολόκληρη η παραγωγή των βασικών συγγραφέων που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την παραδοσιακή συμβολική ιεραρχία απαγορεύτηκε. Για παράδειγμα, στο «Let’s spit on Hegel» (1970), η φεμινίστρια φιλόσοφος Carla Lonzi παρατήρησε ότι οι γυναίκες ήταν πρόθυμες να τοποθετηθούν σε υποδεέστερη θέση, έχοντας σε μεγάλη εκτίμηση για εκείνους τους στοχαστές που προώθησαν στις έννοιες του την γυναικεία κατωτερότητα ή υποστήριξαν τη σημασία της αναβολής της φεμινιστικής διεκδίκησης για άλλους πιο άμεσους στόχους.
Κατά συνέπεια, η Lonzi πρότεινε έναν θεωρητικό χώρο απαλλαγμένο από τον άκριτο σεβασμό προς τα μεγάλα ονόματα, όπως ο Μαρξ, ο Φρόιντ, ο Λένιν. Αυτό το είδος προσέγγισης, που μπορεί να εξηγηθεί ως φιλοσοφικό παράγωγο της πανκ αντιεξουσιαστικής στάσης, αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας για την παραγωγή φρέσκων γνώσεων, χωρίς τα φαντάσματα των πνευματικών ιδρυτών που φιμώνουν τις φωνές των νέα αναζητήσεων.
3.3 Ούτε αντιστεκόμενος, ούτε ηγεμονικός ουσιοκρατισμός
Αυτοί οι δύο τύποι ουσιοκρατισμών — ο ηγεμονικός και ο αντιστεκόμενος—δεν φέρουν εξίσου την ίδια ποσότητα θεωρητικών και μεθοδολογικών κινδύνων. Στη Δύση οι ουσιοκρατικοί απολογισμοί από την πλευρά της αντίστασης έχουν αναγνωριστεί επίσημα μόνο από τη δεκαετία του ’70. Οι θεωρητικοί τους έπρεπε να έχουν βαθιά επίγνωση των ηγεμονικών λόγων που αντιστέκονταν, έτσι μπορούσαν να θεωρηθούν «διπολιτισμικοί», όπως επισημαίνεται από τη θεωρία της άποψης και την επεξεργασία της έννοιας της «ισχυρής αντικειμενικότητας» (Harding 1991). Επιπλέον, αυτοί οι θεωρητικοί τοποθετήθηκαν στρατηγικά, απαντώντας στον οικουμενισμό των παραδοσιακών κειμένων.
Οι αντιστεκόμενοι ουσιοκρατικοί συγγραφείς διαμόρφωσαν στην πραγματικότητα τα κριτικά εργαλεία που επέτρεψαν την ολοκληρωτική αποδόμηση του «Ανθρώπου» που θεσπίστηκε από τον Μετα-ανθρωπισμό. Αναφέρονται εδώ γιατί η μετα-ανθρώπινη προσέγγιση μπορεί να τους ενθαρρύνει να εγκαταλείψουν την ασφαλή, αλλά ακόμα περιθωριοποιημένη,θέση της αντίστασης, να βρουν ένα θεωρητικό περιβάλλον που δεν θέλει να συμπεριλάβει τις απόψεις τους για συντηρητικούς λόγους, προκειμένου να τις προστατεύσει από το να αγνοηθούν και να διαγραφούν αλλά για να συγχωνευτεί μαζί τους και να σκεφτεί μέσω αυτών, ως μέσα μοναδικής πνευματικής έρευνας, αναγκαία να προσφέρουν βαθύτερες και λιγότερο αποσπασματικές αφηγήσεις.
Αντίθετα, οι ηγεμονικοί ουσιοκρατικοί λόγοι(συνήθως, οι αυτοί που δίνουν την πλήρη πρωτοκαθεδρία στον συμβολικό δυτικό λευκό άνθρωπο) παράγονται από την αρχή του καταγεγραμμένου πολιτισμού και παρουσιάζονται ως αντικειμενική αλήθεια.Φαίνεται να έχουν την ικανότητα του φοίνικα, αναγεννημένοι από τις δικές τους στάχτες, επιζώντας από τη δική τους αποδόμηση και θεμελιώδη κριτική:
θα πρέπει να δοθεί πολύ μεγαλύτερη προσοχή αποφεύγοντας τέτοιους λόγους, καθώς ο κίνδυνος αναδημιουργίας τους είναι πολύ υψηλός.Το να υποπέσεις στον ουσιοκρατικό τρόπο του λευκού ανθρώπου σημαίνει επιλογή θέσης της ψευδαίσθησης πνευματικής άνεσης (το καθεστώς ipse dixit ως ένας εύκολος τρόπος για να επικυρώσει τους δικούς του ισχυρισμούς), ενώ χάνεται η πρόκληση της μετα-ανθρώπινης προοπτικής.
Σε τελική ανάλυση, ο μετα-ανθρωπισμός δεν πρέπει να τοποθετηθεί στην ηγεμονία ούτε στην αντίσταση, αλλά να προωθεί ενα δυναμικό ανοιχτό πνεύμα που αντανακλά την πνευματική και υπαρξιακή του έρευνα. Αν οι θεωρητικοί του μετα-ανθρώπου είναι πραγματικά αφοσιωμένοι στο να οραματίζονται το μέλλον, αυτοί πρώτα πρέπει να γνωρίζουν το γεγονός ότι το μέλλον είναι ήδη παρόν, και ότι τυχόν προκαταλήψεις θα τους κρατήσουν πίσω και θα κάνουν την όρασή τους λιγότερο ακριβή.
4.Συμπεράσματα
Ο μετα-ανθρωπισμός πρέπει να εκτελείται με τρόπο που να εκφράζει τα πλήρη του νοήματα και φιλόδοξους σκοπούς όχι μόνο με το να εκφέρεται ως μια νέα μοντέρνα ακαδημαϊκή τάση, αλλά μέσα από μια έρευνα που διαπιστώνει στη διαφορά τον θεωρητικό του πυρήνα.Ο μετα-ανθρωπισμός πρέπει να αναγνωρίζει ολόκληρη την ανθρώπινη εμπειρία για να είναι δεκτικός στο μη ανθρώπινο και ανοιχτός σε άγνωστες δυνατότητες. Μια τέτοια περιεκτικότητα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στις μεθόδους του. Μια μετα-ανθρωπιστική μεθοδολογία δεν πρέπει να συντηρείται από αποκλειστικές παραδόσεις σκέψης, ούτε να επιδίδεται σε ηγεμονικές ή αντιστεκόμενες ουσιοκρατικές αφηγήσεις.
Θα πρέπει να είναι δυναμικός και μετατοπιζόμενος, με εμπλοκή σε πλουραλιστικές επιστημολογικές εκφορές,όχι προκειμένου να συμμορφωθεί με τις εξωτερικές απαιτήσεις των πολιτικών ορθότητας, αλλά για να επιδιώκει τις λιγότερο μερικές και εκτενέστερες προοπτικές, σε αρμονία με ένα μετα-ανθρώπινο μέλλον που θα προκαλεί ριζικά την ανθρώπινη κατανόηση. Κάνοντας αυτό, ο μετα-ανθρωπισμός μπορεί τελικά να γίνει τρόπος υπαρξιακής έρευνας που πρέπει να εφαρμόζεται με βάση την καθημερινή ΖΩΗ.
Σημειώσεις
1. Ο ουσιοκρατισμός προτείνει ότι συγκεκριμένα σύνολα χαρακτηριστικών ισχύουν για καθορισμένες κατηγορίες. Τονίζει σταθερά χαρακτηριστικά πάνω σε ασυνέχειες και οχι μια στατική όψη της φύσης,τις διαδικασίες μέσω των οποίων συγκροτείται η γνώση ως τέτοια.
2. Ο Μετα-ανθρωπισμός και ο δια-ανθρωπισμός βασίζονται σε παρόμοια θέματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και παραδόσεις.Σημειώστε ότι Υπερανθρωπιστές θεωρητικοί χρησιμοποιήστε τον όρο “μετα-‘άνθρωπος” σε συγκεκριμένη εξαίρεση, αναφερόμενος στην κατάσταση που μπορεί να ακολουθήσει την υπερανθρώπινη φάση.Σχετικά με τις διαφορές μεταξύ τους, βλέπε R. Ranisch και S.L. Sorgner.
3. Οι ομοιότητες και διαφορές των δύο δεν έχουν μελετηθεί ακόμα, και απαιτούν ένα πολύ βαθύτερο πλέγμα γνώσης.
4. McLuhan 1964: 23.
5. Ένας από τους κύριους προγραμματιστές του, Κέβιν Γουόργουικ, το ορίζει ως «μια μορφή AI που πραγματοποιείται με την ανάπτυξη βιολογικών νευρώνων» (Warwick 2012: 139).
6. Η ORLAN ήταν η πρώτη performer που χρησιμοποίησε πλαστική χειρουργική για καλλιτεχνικούς σκοπούς («Η Μετενσάρκωση του Saint-Orlan», 1990- 1993). Αξίζει να γίνει αναφορά στην ιστοσελίδα της (www. orlan.net), στην ενότητα «Συχνές Ερωτήσεις και κοινά λάθη», αναφέρεται ότι το ORLAN είναι γραμμένο με κεφαλαία γράμματα.
7. Όπως ο Vandana Shiva υπενθυμίζει: «Τα Όρια ήταν μια σημαντική κατασκευή για την οικολογική προστασία/διατήρηση.Η «Αφαίρεση/’Αρση των ορίων» υπήρξε μια σημαντική μεταφορά για την άρση των περιορισμών στις ανθρώπινες ενέργειες επιτρέποντας την απεριόριστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων» (Shiva 1995: 281).
Σχετική βιβλιογραφία:
Crenshaw, K. “Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine, Feminist Theory and Antiracist Politics.” Legal Forum. Chicago: University of Chicago Press, 1989.139-67. Print.
Harding, S. Whose Science?Whose Knowledge? Thinking fromWomen’s Lives. New York: Cornell
University Press, 1991. Print.
hooks, b. Feminist Theory: from Margin to Center. Boston: South End Press, 1984. Print.
Lonzi, C. [1970]. “Let’s Spit on Hegel.” Italian Feminist Thought: A Reader. Bono, P. and S. Kemp (Eds.).
Cambridge: Blackwell, 1991: 41. Print.
Luft, R.E. “Intersectionality and the Risk of Flattening Difference:Gender and Race Logics, and the Strategic Use of Antiracist Singularity.” The Intersectional Approach: Transforming the Academy through Race, Class, and Gender. Berger, M.T. and K. Durham Guidroz (Eds.). University of North Carolina Press, 2009: 100-117.
Print.
Marcus, G.E. “Ethnography in/of the World System: The Emergence of Multi-Sited Ethnography.”
Annual Review of Anthropology 24 (1995): 95-117. Print.
McLuhan, M. Understanding Media: The Extensions of Man. New York: Signet Books, 1964. Print.
Ranisch, R. and S.L. Sorgner (Eds.). Post- and Transhumanism: An Introduction. New York etal.: Peter Lang Publishing,forthcoming. Print.
Sedgwick, E.K. Epistemology of the Closet. Berkeley: University of California Press, 1990. Print.
Shiva, V. “Epilogue: Beyond Reductionism.” Biopolitics: A Feminist and Ecological Readeron Biotechnology. Shiva, V. and I. Moser (Eds.). London et al.: Zed Books, 1995. 267-84. Print.
Spry, T. “Performing Autoethnography: An Embodied Methodological Praxis.”
Qualitative Inquiry 7, 6 (2001):706-32. Print.
Warwick, K. Artificial Intelligence:
The Basics. Oxon: Routledge.
