Μουσικός, συνθέτης, performer και κυρίως μια νέα γυναικά δημιουργός που συνθέτει ένα ψηφιδωτό ποίησης και εσωτερικής διερεύνησης από κάθε Παράδοση του κόσμου όλου, επιτρέποντας μας να αισθανθούμε πάνω από όλα πιο ζωντανά τα άγνωστα όντα των εαυτών μας. Μια καλλιτεχνική μορφή που σε παρασέρνει σε Μεσαιωνικούς κήπους, Μοναστηριακά αναγνωστήρια αλλά και κατασκότεινα καταγώγια της ύπαρξης. Ευχαριστούμε ξανά την Kristia Michael για την όμορφη συζήτηση μαζί μας. Στο εξαιρετικό site της https://kristiamichael.com/ θα βρείτε τα πάντα για το έργο της, τα πρότζεκτ και τις εμφανίσεις της, καθώς και πολύ μουσική και αισθητική με την δική της υπογραφή.
Θ:Είσαι αφιερωμένη σε μια Μουσική έκφραση που διασώζει το ανθρώπινο μέσα από το τελετουργικό και μεσαιωνικό στοιχείο. Τι είναι αυτό που σε απελευθερώνει περισσότερο σε αυτή την καλλιτεχνική προσέγγιση;
Συλλογίζομαι την τέχνη ως το πιο ιερό, αληθινό και βαθύ μέσο έκφρασης. Η μουσική, ως τέχνη στην πιο αφηρημένη της μορφή, δημιουργεί χώρους προσωπικής, συλλογικής και συνεχούς αναζήτησης του εαυτού, της συνείδησης και των πολυδιάστατων κόσμων που ξεδιπλώνονται ως αποτέλεσμα. Αυτό καθεαυτό το αγωνιώδες ταξίδι αποτελεί για μένα την πορεία προς την πνευματική ανάπτυξη, την απελευθέρωση και την υπέρβαση.
Η ανάγκη της απελευθέρωσης από τον ανθρώπινο περιορισμό αποτυπώνεται ιστορικά σε κάθε μουσική που τελείται στα πλαίσια μιας μαζικής ή μη τελετουργίας, όπου η φύση και ο άνθρωπος συσχετίζονται με μια ανώτερη δύναμη ή θεότητα. Από τη στιγμή που η μουσική αφορά την κοινωνία μιας κατάστασης και πραγματοποιείται μεταξύ ανθρώπινης δράσης και επαφής, κάθε σύναξη πιστεύω έχει χαρακτηριστικά μιας τελετής.
Με ενδιαφέρει ακριβώς αυτή η συνθήκη κατά την οποία οι εκφάνσεις του ήχου και της φωνής λειτουργούν ως κύρια υπερβατικά στοιχεία μιας τελετουργίας.Το προσωπικό μου ταξίδι ως εκτελεστή, αποτελεί τη μετάφραση πολλαπλών φυσικών και πνευματικών καταστάσεων σε ήχο μέσω της χρήσης της φωνής.
Την αναζήτηση ήχων που δεν περιορίζονται σε μια μοναδική τεχνική παραγωγής φωνής, αλλά ποικίλλει από καθαρούς τόνους που χρησιμοποιούνται στη δυτική παλαιά μουσική μέχρι εκτεταμένες τεχνικές όπως βογκητά, στριγκλιές κ.α. που συναντούμε σε παραδόσεις ανά τον κόσμο ή και ηλεκτρονικές μεταμορφώσεις όπως αυτές εμφανίζονται από τον 20ο αιώνα με τη χρήση διαφόρων ηχητικών εφέ. Αυτή η φωνητική εξερεύνηση με στόχο την πνευματική έκσταση κατά την εκτέλεση νιώθω να με απελευθερώνει από τον ανθρώπινο εγωκεντρισμό και αδυναμία.
Θ:Ως σοπράνο αλλά κ ως συνθέτης πόσο διαφορετικά αλλά και συνθετικά αξιοποιείς την συμβίωση τους στην όλη δημιουργική σου παραγωγή;
Πιστεύω πως ο συνδυασμός των δύο δεν αφορά κάτι άλλο πέρα από την πολύπλευρη ανάπτυξη του καθενός ως δημιουργού και προέρχεται από την αντίληψη της τέχνης ως όλου.
Παράλληλα, ο κάθε αυθεντικός εκτελεστής είναι έμμεσα ή άμεσα δημιουργός και συνθέτης. Στην εκτέλεση ενός υπάρχοντος έργου το επαναπροσεγγίζουμε με τη δική μας αισθητική και αντίληψη.
Όταν ένα νέο έργο γράφεται για μας γινόμαστε συν-δημιουργοί στην πορεία του καθώς υπάρχει μια γνωριμία, συζήτηση και ανταλλαγή ιδεών με το συνθέτη. Ο συνθέτης ενδιαφέρεται για τη δική μας προσωπικότητα, τις τεχνικές δυνατότητες, ποιότητες και χαρακτηριστικά και συνθέτει εμπνευσμένος από αυτά.
Στην καθημερινότητα μου η σύνθεση ήρθε ως επακόλουθο μιας περιέργειας και ανάγκης για εξερεύνηση της δικής μου αντίληψης. Απολαμβάνω την απομόνωση κατά τη δημιουργία, τη συγκέντρωση σε ένα άυλο χώρο, στον οποίο αντιμετωπίζω τον εαυτό μου (ή την απουσία αυτού) και την παρατήρηση βασικών αξιών όπως είναι χροιά, η φόρμα και η ανάπτυξη μιας ιδέας.
Είναι ένας τρόπος σκέψης που καταγράφεται, αλλάζει και αναπτύσσεται όσο περνά ο χρόνος και μέσα σε αυτό είμαι παρατηρητής της δικής μου μεταμόρφωσης. Με παρόμοιο τρόπο προσεγγίζω και το ρόλο του εκτελεστή, μέσω μιας βαθειά επικοινωνίας, παρατήρησης και κατανόησης της αντίληψης άλλων συνθετών.
Θ:Δεδομένης της σταθερής και συστηματικής σου συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή σκηνή του folk n medieval , πόσο σημαντική είναι για σένα αυτή η συμμετοχή σε ένα δίκτυο καλλιτεχνών που κρατάει ζωντανή μια τόσο παλιά Παράδοση;
Τα έργα που έχουν διασωθεί από τα χειρόγραφα του Μεσαίωνα, ιδιαίτερα μέχρι και τον 13ο αιώνα, αφορούν κυρίως άμετρες μονοφωνικές μελωδίες, ύμνους, κοσμικά τραγούδια και χορούς. Έχοντας ελάχιστες πηγές για το πως αυτή η μουσική παιζόταν και πολύ περιορισμένες θεωρητικές γνώσεις, δεν μπορούμε παρά να αντιληφθούμε, συνθέσουμε και ενορχηστρώσουμε εκ νέου το υλικό.
Αυτό βρίσκω πολύ ενδιαφέρον, πως δηλαδή μεταφράζουμε ή μετασχηματίζουμε την παλαιά μουσική στη μουσική γλώσσα του σήμερα με τη σύγχρονη αντίληψη και πλαίσιο.
Όσο πιο πίσω πάμε χρονικά, τόσο πιο πολύ απελευθερωνόμαστε από περιορισμούς και τόσο μεγαλύτερος χώρος υπάρχει για έρευνα, συζητήσεις, πειραματισμούς και διαφορετικές εκτελέσεις μεταξύ αυτής της πολύ ενδιαφέρουσας κοινότητας των μουσικών. Σε αυτή την ελευθερία για δημιουργικότητα έγκειται η ομορφιά αυτού του χώρου, που ταυτόχρονα μας συνδέει με τη σύγχρονη μουσική δημιουργία.
Θ:Υπάρχουν έργα ποιητικά, λογοτεχνικά και φιλοσοφικά που εμπνέουν την σχέση σου με τον Μεσαιωνικό κόσμο και ανατρέχεις σε αυτά πάντα;
Τα κείμενα του φιλόσοφου, μουσικού και μαθηματικού Βοήθιου (480-525) ήταν καθοριστικά για τη μεσαιωνική σκέψη και φιλοσοφία. Ανατρέχουν στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία και συνδέουν τις μουσικές σπουδές με την αριθμητική, γεωμετρία και αστρονομία (quatrivium), οι οποίες μαζί με τη γραμματική, τη ρητορική και τη λογική (trivium) αποτέλεσαν τη βάση της ακαδημαϊκής μόρφωσης κατά τον Μεσαίωνα.
Ο Βοήθιος διαχώσισε τρεις πτυχές στη μουσική ως: τη musica mundana (τη μουσική που παράγεται κατά την κίνηση των σφαιρών, τη συγχώνευση στοιχειών και την εναλλαγή εποχών), τη musica humana (μουσική του ανθρώπινου σώματος σε αρμονία με τη ψυχή) και τη musica instrumentalis (τη φωνητική και ενόργανη μουσική που εκτελείται).
Ανατρέχω επίσης συχνά στη Hildegard von Bingen (1098-1179), από τις πρώτες εις γνώση μας γυναίκα συνθέτρια Δυτικής μουσικής και πρότυπο του μοντέλου του καθολικού ανθρώπου (“homo universalis”). Αντισυμβατική φιγούρα: ηγουμένη, φιλόσοφος, συγγραφέας, μυστικιστής, βοτανολόγος, αυτοδίδακτη μουσικός που μας άφησε πολλά κείμενα και πανέμορφους ύμνους. Για τη Hildegard η μουσική αποτελεί μέσο για τη σύνδεση με το Θείο και βιώνεται από τον εκτελεστή και τον ακροατή ως μια κατάσταση ψυχοσωματικής ευδαιμονίας.
Μπροστά από την εποχή της, έφερε στο προσκήνιο θεολογικά ζητήματα όπως τη θηλυκιά φύση του Θεού που αλληλοσυμπληρώνεται με την αρσενική και υπήρξε πρωτοπόρος ως προς τη μελέτη της γυναικείας φυσιολογίας, αναφερόμενη και στον γυναικείο οργασμό.
Στην κοσμική μουσική, από τον 11ο μέχρι και τον 14ο αιώνα, συναντάμε το μοτίβο του “αυλικού έρωτα” στα ποιητικά κείμενα και μουσική των τροβαδούρων. Υπάρχει πάντα μια συνθήκη που τον καθιστά παράνομο και απαγορευμένο, με την απόσταση να διεγείρει και να πυροδοτεί το πάθος.
Ο έρωτας βιώνεται σαν ένα είδος πολέμου που χρειάζεται αγώνα και η μουσική αποτελεί κύριο μέσο με το οποίο ο ιππότης τροβαδούρος πολεμάει για να κερδίσει ή να φέρει πίσω τη μακρινή αγαπημένη. Βρίσκουμε επίσης και γυναίκες τροβαδούρισσες όπως την Comtessa de Dia, που θρυνεί για την προδωσία του αγαπημένου της και την επιλογή μιας άλλης γυναίκας. Από την άλλη, διασώζονται τραγούδια της ταβέρνας που αναφέρονται στις Διονυσιακές απολαύσεις.
Ο Μεσαίωνας είναι μια χιλιετία που χαρακτηρίζεται από μεγάλη δημιουργία σε κάθε είδος τέχνης. Γενικότερα και σε σχέση με τα πιο πάνω, βρίσκω πολύ όμορφο και πάντα θυμάμαι πως τα εικαστικά έργα, λογοτεχνικά, μουσικά και ποιητικά είναι γεμάτα συμβολισμούς και αλληγορίες. Στη μεσαιωνική κοσμοθεωρία υπάρχουν παντού κρυμμένα νοήματα και συνδέσεις, κι έτσι μέσα από τη μελέτη τους αναπτύσσει κανείς μια διαφορετική οπτική σε σχέση με την τέχνη και τη ζωή.
Θ:Ποιοι είναι οι δημιουργοί που θαυμάζεις για το επίπεδο της Τέχνης τους , θεωρώντας τους δασκάλους στα μονοπάτια που ακολουθείς εσύ;
Χώρους έρευνας, εκμάθησης και έμπνευσης βρίσκω αρχικά μέσα από την ακρόαση της φύσης, της μουσικής ή της κάθε τέχνης, μέσα από την εμπειρία της ίδιας της πράξης της εκτέλεσης, και μέσω της επαφής, παρατήρησης και βαθείας σύνδεσης με άλλους ανθρώπους/καλλιτέχνες.
Μαθαίνω για την τέχνη με το να αφήνομαι στη βαθύτερη έννοια της ύπαρξης μας στη φύση. Οι διαφορετικών ειδών παλμοί που συναντάμε σε διαφορετικά μέρη, οι ήχοι των δέντρων, φυτών και ζώων, η ομιλία των πουλιών, οι εικαστικές φόρμες που βρίσκονται παντού.
Η ομορφιά γύρω μας, η ομορφιά του ανθρώπινου σώματος και οι εμπειρίες μέσα σε αυτό. Ίσως όλα αυτά να ήταν τόσο σημαντικά γιατί μεγάλωσα σε ένα χωριό της Κύπρου, αποκλεισμένη από τον κόσμο και τους ανθρώπους των τεχνών.
Όσον αφορά τη μουσική, πέραν της Δυτικής κουλτούρας, με ενδιαφέρει πολύ να μελετώ διαφορετικές παραδοσιακές και θρησκευτικές μουσικές: Ινδίας, Ταϋλάνδης, Ιαπωνίας, Μογγολίας, Βουλγαρίας, Αφρικής κ.α. που βρίσκω πιο κοντά στη φύση μας και σε μια αποδοχή των ενστίκτων μας.
Παράλληλα η ηλεκτρονική μουσική και ο πειραματισμός με νέες τεχνολογίες, σκέφτομαι πως ίσως να φέρνει κοντά μας ήχους και συχνότητες που λόγω ανθρώπινης “βαρηκοΐας” δεν μπορούμε να αντιληφθούμε.
Καλλιτέχνες ήχου και εικαστικών, σκηνοθέτες, ποιητές κάθε είδους και αισθητικής υπάρχουν σαν μεγάλοι δάσκαλοι και πολλές φορές συνοδηπόροι. Φωνές όπως των Montserrat Figueras, Emma Kirkby και Cathy Berberian που άλλαξαν την πορεία της σύγχρονης Δυτικής φωνητικής παλαιάς και σύγχρονης μουσικής. Lisa Gerard, Julie Cruise, Eliane Radigue, Pauline Oliveros, Brian Eno, John Cage, Morton Feldman, Ιάννης Ξενάκης, Meredith Monk, Beat Furrer και πάρα πολλοί άλλοι.
Σε πιο προσωπικό επίπεδο, δάσκαλοι φωνής όπως Θεοδώρα Μπάκα, Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Noa Frenkel και Natalia Pschenischnikova. Συνθέτες και συνεργάτες όπως Γιάννης Κυριακίδης, Ανδρέας Μουστούκης, Δημήτρης Κουντουράς και Άντης Σκρδής. Καλλιτέχνες που βιώνουν την τέχνη σαν ένα συλλογικό τρόπο ζωής, άνθρωποι που ζουν μες το φως, νέοι που αναζητούν τολμηρά την ομορφιά. Κάθε συνεργασία με τέτοια άτομα πάντα εμπεριέχει κάποιου είδους μάθημα, είναι πηγή συγκίνησης, έμπνευσης και ελπίδας.
Θ:Μοιράσου με μας τα επόμενα βήματα ή νέα projects που ετοιμάζεις άμεσα.
Τους τελευταίους μήνες συνεργάζομαι με τον Έλληνα Αλέξη Μαστιχιάδη (Alem) που ειδικεύεται σε ιστορικά πληκτροφόρα της Μπαρόκ και Αναγεννησιακής εποχής, ενώ παράλληλα είναι ενεργός στην πειραματική/ambient μουσική σκηνή. Μαζί αρχίσαμε να εκτελούμε και να αναθέτουμε έργα για φωνή και clavichord – το clavichord είναι ένα πληκτροφόρο όργανο που εμφανίστηκε τέλη Μεσαίωνα.
Η σύνθεση σύγχρονων έργων για φωνή και clavichord δεν έχει καταγραφεί ακόμη στο χώρο της νέας μουσικής και ο συνδυασμός αποτελεί πεδίο έμπνευσης και πειραματισμού τόσο για εμάς όσο και για τους συνθέτες που είμαστε σε επαφή, μεταξύ των οποίων είναι οι Ελληνίδες Καλλιόπη Τσουπάκη, Ασπασία Νασοπούλου και ο Γιάννης Κυριακίδης.
Στο σύντομο μέλλον περιμένω με μεγάλη χαρά τη συνεργασία με το φεστιβάλ Dag in de Branding. Στις 17 Ιουνίου, στο υπόγειο μιας εκκλησίας θα παρουσιάσω με τους Nieuw Amsterdams Peil τη συναυλία “Beat Furrer is in love with Hildegard” με έργα των Hildegard von Bingen, Γιάννη Κυριακίδη, Άντη Σκορδή, Samir TimajChi, Beat Furrer και μια δική μου ηχητική εγκατάσταση.
Τα έργα αυτά αντλούν έμπνευση και υλικό από μεσαιωνικά τελετουργικά και ανατέθηκαν από μέρους μου σε αγαπημένους συνθέτες πριν από δύο χρόνια για τη συναυλία “Songs from the Garden” με τη MusicAeterna, στον ιστορικό χώρο του Dom Radio της Αγίας Πετρούπολης. Η συνεργασία με τη MusicAeterna είχε γίνει μετά από πρόσκληση των συνθετών Ανδρέα Μουστούκη, Βαγγελίνο Κουρεντζή και του μαέστρου Θεόδωρου Κουρεντζή.
Με τη νέα σεζόν, αναμένω για τις ηχογραφήσεις και την έκδοση του πρώτου δίσκου του Sibil•la Ensemble με την δισκογραφική TRPTK που θα πραγματοποιηθούν μετά από πρόσκληση του Brendon Heinst και της Maya Fridman. Το Sibil•la Ensemble είναι ένα σχήμα μεσαιωνικής μουσικής που δημιουργήσα μαζί με νέους μουσικούς όταν εγκαταστάθηκα στην Ολλανδία και έκτοτε διευθύνω για διάφορα projects.
Η συνεργασία με την TRPTK και τις σύγχρονες εμβυθιστικές (immersive) τεχνικές μίξης ήχου αποτελεί μεγάλη πρόκληση και καινοτομία για εμάς αλλά και για την κοινότητα της μεσαιωνικής μουσικής.
Θ: Ειλικρινά σε ευχαριστούμε για τις γνώσεις που μοιράστηκες μαζί μας. Καλή συνέχεια σε όλα τα σχέδια σου.
ΚΜ: Ευχαριστώ και εγώ, τόση ομορφιά και έμπνευση στο “Θράυσμα”, συγχαρητήρια.
